หลวงพ่อสดวัดปากน้ำสอนให้ภาวนา สัมมาอะระหัง ความหมายของคำว่า “สัมมาอะระหัง”

หลวงพ่อสดวัดปากน้ำท่านจะสอนให้ภาวนา " สัมมาอะระหัง สัมมาอะระหัง สัมมาอะระหัง " ๓ ครั้ง เมื่อใจของเราซัดซ่ายไปในเรื่องฟุ้งซ่านทั้งหลาย พร้อมกลับให้ใจของเรา หยุดอยู่ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ ๗ หยุดอยู่กลางดวงใส น้อมจิตเข้าไปในกลางดวงใสเรื่อยๆก็จะพบกับองค์พระภายในตัว คือ กายธรรม หรือองค์พระธรรมกาย

ความหมายของคำว่า “สัมมาอะระหัง”

คำว่า “สัมมาอะระหัง” เป็นภาษาบาลี มีศัพท์ควบคู่กันอยู่ ๒ ศัพท์ “สัมมา” ศัพท์หนึ่ง “อะระหัง” ศัพท์หนึ่ง

“สัมมา” เป็นศัพท์ที่มีความหมายสูง แปลว่า ชอบในพระพุทธคุณ ๙ บท ท่านเอาศัพท์นี้เข้าคู่กับ “สัมพุทโธ” เป็นสัมมาสัมพุทโธเป็นบทแสดงพระคุณของพระพุทธเจ้า แปลว่าผู้ตรัสรู้เองโดยชอบ นอกจากใช้ในบทพระพุทธคุณแล้ว ยังมีใช้ในองค์อริยมรรค ๘ ด้วย โดยมีคำว่า สัมมา ควบองค์มรรคอยู่ทุกข้อเป็น สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ เป็นต้น 

ส่วนศัพท์ว่า “อะระหัง” เป็นพระพุทธคุณบทต้น แปลว่า พระพุทธองค์ทรงเป็นพระอรหันต์ เมื่อเข้าคู่กันเป็น สัมมาอะระหัง ก็แปลว่า พระพุทธองค์ทรงเป็นพระอรหันต์โดยชอบ คือ ถูกต้อง ไม่ผิด โดยนัยว่าบทบริกรรม “สัมมาอะระหัง” ของหลวงพ่อวัดปากน้ำ จึงมีความหมายสูง และอยู่ในขอบข่ายของพุทธานุสสติโดยแท้ 

บท “สัมมาอะระหัง” นี้ โบราณาจารย์สมัยก่อนท่านแยกพรรณนาพระพุทธคุณทีละอักษร ในบทภาวนานี้ มี ๕ อักษร คือ สัม, มา, อะ, ระ, หัง แต่ละอักขระหรือแต่ละอักษรไปนี้ ท่านโบราณาจารย์ได้ให้ความหมายไว้ดังต่อไปนี้ 

(สัม)

สงฺขตาสงฺขเต ธมฺเม สมฺมา เทเสติ ปาณินํ 
สํสารสฺส วิฆาเฏติ สมฺพุทฺธํปิ นมามิหํ ฯ 

๑. พระพุทธองค์ทรงแสดงสังขตธรรมและอสังขตธรรม โดยชอบแก่สัตว์ทั้งหลาย 
๒. พระพุทธองค์ ทรงทำลายการเวียนเกิดเวียนตายได้ 
๓. พระพุทธองค์ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง 
ข้าพเจ้าขอนมัสการ 

พระคาถาบทนี้ท่านบอกอุปเท่ห์ คือ วิธีใช้ไว้ว่า ให้ภาวนาก่อนจะเข้าสู่สงคราม หาผู้ทำร้ายมิได้แล 

(มา)

มาตาว มานปาลิเต มานสตฺเต ปมทฺทิ โย 
มานิโต เทวสงฺเฆหิ มานฆาตํ นมามิหํ ฯ 

๑. พระพุทธองค์ทรงย่ำยีสัตว์ผู้มีมานะ (ความถือตัว) ที่มานะ (ความถือตัว) เลี้ยงไว้ดุจมารดา 
๒. พระพุทธองค์ อันหมู่ทวยเทพยอมรับนับถือ 
๓. พระพุทธองค์ทรงทำลายมานะได้ 
ข้าพเจ้าขอนมัสการ 

พระคาถาบทนี้ ท่านบอกอุปเท่ห์ไว้ว่า ภาวนาเพื่อทำคนแข็งให้อ่อน หมายความว่า ถ้าบังเอิญท่านต้องเผชิญกับคนใจแข็ง ให้มีอันแข็งข้อ แข็งกระด้างเอากับท่านอย่างนี้แล้ว โบราณาจารย์ท่านแนะนำให้ใช้คาถาบทนี้ แก้ไขเหตุการณ์ 

(อะ)

อนุสฺสาหสพฺพสตฺตานํ อนุสฺสาเหติ โย ชิโน 
อนนฺตคุณสมฺปนฺโน อนฺตคามี นมามิหํ ฯ 

๑. พระพุทธองค์ทรงสั่งสอนคนไม่มีอุตสาหะ ให้มีความอุตสาหะ 
๒. พระพุทธองค์ทรงสมบูรณ์ด้วยคุณธรรมไม่สิ้นสุด 
๓. พระพุทธองค์ทรงถึงที่สุดแห่งทุกข์ 
ข้าพเจ้าขอนมัสการ 

พระคาถาบทนี้ ท่านบอกอุปเท่ห์ไว้ว่า ภาวนาป้องกันเสือและจระเข้ หมายความว่า ถ้าท่านต้องเข้าป่าที่มีสัตว์ร้ายชุกชุม หรือต้องลงน้ำในย่านที่มีสัตว์น้ำอันตราย ถ้าทำใจให้เป็นสมาธิ ภาวนาคาถาบทนี้ จะป้องกันสัตว์ร้ายได้ 

(ระ)

รโต นิพฺพานสมฺปตฺโต รโต โส สตฺตโมจโน 
รมาเปติธ สตฺเต โย รมทาตํ นมามิหํ ฯ 

๑. พระพุทธองค์ทรงยินดีในธรรม ได้ทรงบรรลุถึงพระนิพพาน 
๒. พระพุทธองค์ทรงปลดเปลื้องสัตว์ให้พ้นทุกข์ 
๓. พระพุทธองค์ทรงยังสัตว์ให้ยินดีในพระนิพพาน 
๔. พระพุทธองค์เป็นผู้ทรงประทานให้ซึ่งพระนิพพานอันเป็นที่ยินดี 
ข้าพเจ้าขอนมัสการ 

พระคาถาบทนี้ ถ้าใครยึดมั่นท่องบ่นภาวนาเป็นนิจ สามารถป้องกันการกระทำคุณผีและคุณคนทั้งปวงได้ 

(หัง)

หญฺญติ ปาปเก ธมฺเม หํสาเปติ ปทํ ชนํ 
หํสมานํ มหาวีรํ หนฺตปาปํ นมามิหํ ฯ 

๑. พระพุทธองค์ทรงฆ่าบาปธรรม 
๒. พระพุทธองค์ยังชนให้ยินดี ซึ่งทางฆ่าบาปนั้น 
๓. พระพุทธองค์ทรงร่างเริง 
๔. พระพุทธองค์ทรงกล้าหาญยิ่งใหญ่ 
๕. พระพุทธองค์ทรงฆ่าบาปได้แล้ว 
ข้าพเจ้าขอนมัสการ 

พระคาถาบทนี้ โบราณาจารย์ท่านแนะนำว่า ให้หมั่นเพียรภาวนาเมื่อจะเข้าสู่ณรงค์สงคราม ทำให้แคล้วคลาดปลอดภัยได้ 

พระคาถา แสดงความหมายว่า แต่ละอักขระของบท สัมมาอะระหัง ที่นำมาลงไว้พร้อมทั้งอุปเท่ห์ คือวิธีใช้นี้สำหรับผู้ที่นับถือและเชื่อมั่นภาวนาให้จริงจัง จนจิตเป็นสมาธิมั่นคง ย่อมได้ผลจริงดังใจหมาย